Verzameling

Voor mij begint verzamelen met fantasie; niet zozeer een fysieke activiteit, gericht op het verwerven van objecten, maar een fictieve. Ik kan erg getroffen worden door kunst, zonder de directe wens om het te bezitten. Dat is maar goed ook, want ik beschik niet over een royaal kapitaal of riant huis dat ruimte biedt aan het echte, fysieke en fanatieke collectioneren. Fictief verzamelen heeft als voordeel dat je verzameling heerlijk flexibel is en: The Sky is The Limit: van Kounellis tot Turell en van Matthew Barney tot Marina Abramovic. Je kunt eindeloos werk van kunstenaars en ontwerpers verkennen en favorieten selecteren, zonder de last die fysiek verzamelen aankleeft. Zo geniet ik steeds weer van het fascinerende werk van kunstenaar-architect Rudy van de Wint in het beeldenpark van Kröller Müller. Natuur en sculptuur vormen een eeuwige eenheid op die prachtige plek. Voor thuis is er zijn biografie om eraan te herinneren. Vorige week heb ik samen met mijn 3-jarige kleindochter Yuna bij de Hockney-expositie in Teyler, zijn ‘Reverse Perspective’ bemachtigd, door Yuna omgedoopt tot ‘Elsa en Anna’, naar haar favoriete Disney prinsessen. We genieten thuis na van de foto’s van Hockney’s werk en laten ze aan iedereen zien.

Dat idee, om een fictieve verzamelaar te worden, komt niet van vandaag of morgen; het heeft zich in de loop van de tijd ontwikkeld. Mijn vader was een notoire verzamelaar. Niet zozeer van kunst, maar van allerlei randverschijnselen in het artistiek-historisch spectrum, zoals oude munten, penningen, postzegels en effecten. De verzamelingen waren breed opgezet, zonder al te veel focus, ordening of documentatie. Hij kon enthousiast vertellen over die verzamelingen en dan vooral over zijn inspanningen om er nieuwe oude schatten aan toe te voegen. Belangrijk vond hij ook dat zijn kinderen later de vruchten zouden plukken van deze vaderlijke ijver en dit kostbare familiebezit.

Na het overlijden van mijn ouders bleek mijn vader’s ambitie zijn doel voorbij te schieten. Wij, erfgenamen van zijn ongekende schatten, deden enig oriënterend onderzoek en raakten al snel ontmoedigd. Het zou veel tijdrovende ordening en research vragen om de verzamelingen te beheren, voort te zetten of zelfs maar verantwoord te verkopen. Daartoe bleek familiebreed een essentiële basis te ontbreken: affiniteit met het verzamelen en wat daar allemaal bij komt kijken. Wel kregen we al doende door dat serieus verzamelen niet vanzelf gaat, maar de nodige inzet vraagt en focus en plezier om er je vrije tijd in te steken.

In die tijd besloot ik om geen formele verzamelaar te worden; niet van penningen, van oude effecten of van postzegels. Zelfs niet van kunst ... tenzij dat zou kunnen op een inspirerende manier, zonder het gewicht en de doctrine van de serieuze verzamelaar. Alleen kunstwerken kopen die prettig in mijn huis passen en ze van tijd tot tijd gewoon vervangen door nieuwe. Maar ja, ‘The more you like art, the more art you like’ zei meesterverzamelaar Saatchi al.
Het verzamelen van design in de vorm van sieraden en functionele ontwerpen bleek een welkome escape want ik had inmiddels galerie Marzee in Nijmegen ontdekt en dat appelleerde aan mijn hebberigheid. Het begon met een fantastische design gimmick: ’het rode mondje’ van Herman Hermsen: een plastic oorbel met een spleetje, waarmee je hem om een oorlel kunt klemmen. Als vanzelf volgden een papieren armband van Nel Linssen en een zilveren ring met vilt van Miriam Verbeek. Mijn interieur werd opgevrolijkt met de onvermijdelijke eiervaas van Marcel Wanders, een nep bolletje knoflook, bubbelglazen van Borik Sipek, fraaie witte Makkum-bekers van Sander Luske, turquoise vazen van Jan van de Vaart, een varkentjesspaarpot en tenslotte vitra-stoelen van Ray Eames. De sieraden evolueerden van grappige Matrushka oorbelletjes uit de 3D printer van Michiel Cornelissen (Eindhoven) tot een calligrafisch halssieraad van staal en zilver van Yu Chun Chen en een uitschuifbare gouden ring van Okinari Kurokawa (Marzee). Vaak zijn het voorwerpen met organische vormen en van natuurlijke materialen, intrinsiek refererend aan het cyclische van het leven as Such.

Van verzamelen was met dit al nog geen sprake. Natuurlijk had ik graag de klok van Maarten Baas gekocht of zijn Turbo Table, maar ja, niet ten koste van een jaarlijkse verre reis. Ik volg nog graag het werk van ex-studenten dat ik heb leren kennen tijdens mijn inzet voor de ArtEZ academies en de Design Academy, zoals Iris van Herpen, Levi van Veluw en Scarlett Hooft Graafland (Arnhem), Daan Roosengaarde (Enschedé), Dave Hakkens en Teresa van Dongen (Design Academy). Hun idealisme is hartverwarmend en hoopgevend.

Als pensionado raakte ik tenslotte mijn verzamelangst kwijt en nu kan ik er echt van genieten om af en toe iets daadwerkelijk te kopen. Maar het principe blijft: iets erbij, dan iets anders eruit. Het oudere, Arnhemse werk (Ad Gerritsen, Klaas Gubbels) moet plaats maken voor nieuwe werken die me nu fascineren, zoals dat van Marleen Sleeuwits (2011) en Richard Kofi (2021) of (Bart Lunenburg, 2022). Meestal geen piepjonge kunstenaars want ze hebben na de academie echt tijd nodig om hun draai te vinden. Het verzamelen als fantasie heeft zo tot mooie, doordachte aankopen geleid.

Tips en Tricks

Voor mij draait het primair om het plezier van kunst en design verkenningen, niet om de potentiële waarde als investering. Die materiële waarde is immers betrekkelijk.

Verzamelen als fantasie werkt zo: maak via internet oriëntatie een wensenlijst met wat je wilt zien. Stel dat je wilt beginnen met design, ga dan naar musea en galeries om je smaak aan te scherpen. Nu is er bijvoorbeeld een overzichtstentoonstelling Women in Design in de Kunsthal. Maak er meteen een dagje Rotterdam van en bezoek het depot van Boijmans en een paar galeries. In oktober naar de Design Week in Eindhoven en de 3de week van januari naar de Salone del Mobile in Milaan. Na elk bezoek noteer je je fijnste kijkervaringen; zo komen op den duur vanzelf favorieten boven drijven.